Merchandise
Cricket en het eerste Vitesse, dat ook voetbal introduceert deel 2
Bij Maarten van Rossum wordt Willem Engelberts (1865-1942) genoemd als president/voorzitter. Hij is een oudere broer van de latere voetballer, scheidsrechter, wielrenner en voetbalbestuurder Christiaan Jan (Chris) Engelberts (1876-1947), jarenlang voorzitter van Vitesse – van juli 1895 tot juli 1902 – en tevens bestuurslid van de Nederlandsche Voetbal Bond (van mei 1893 tot juni 1904). Terwijl Chris het notarisvak ingaat, treedt Willem Engelberts al op jonge leeftijd in dienst van de Arnhemse firma G.A.A. van de Wall & Co. Deze groothandel in ijzerwaren wordt dan nog geleid door vader Emilius David Engelberts, maar per 1 januari 1892 is Willem mede-eigenaar. Later is hij jarenlang in diverse functies actief bij de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Arnhem en Omstreken, waaronder als voorzitter. Daarnaast heeft hij de nodige nevenfuncties zoals lid van de Commissie van beheer van de Stadsschouwburg. Halverwege de jaren dertig wordt Willem Engelberts benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.
Terug naar de door Engelberts op jonge leeftijd geleide cricketclub Maarten van Rossum, dat volgens de landelijk uitgegeven Sport Almanak voor het jaar 1886 geen lid is van de nationale bond. Wel ontvangt clubsecretaris J. Th. Warnsinck begin maart 1886 een schrijven van de NCB waarin tot aansluiting wordt verzocht. Net als veel andere clubs gaat Maarten van Rossum hier niet op in; eind 1886 wordt het aantal cricketverenigingen in Nederland op tachtig geraamd, waarvan er slechts veertien bij de bond zijn aangesloten. De enige Gelderse bondsclubs zijn op dat moment het eerdergenoemde Gelria uit Nijmegen, de Wageningsche Cricket Club en Zutphania (Zutphen). Hieruit kan worden geconcludeerd dat de Arnhemsche Cricket-Club intussen is opgeheven.
Het eerste Vitesse
In de Sport Almanak van 1887 komt Engelberts’ vereniging Maarten van Rossum nog één keer voor, daarna zijn er twee edities helemaal geen vermeldingen van cricketclubs uit Arnhem. Ook in de plaatselijke adresboeken is niets opgenomen. Dan duikt in de almanak van 1890 voor het eerst Vitesse op met als oprichtingsmoment april 1887. Zeven jaar later schrijft Pim Mulier in zijn boek Cricket dat Vitesse, volgens hem spelend in de kleuren rood en wit, is opgericht op initiatief van Siegfried Anne Leopold (1872-1943). Deze geboren Arnhemmer is eerst secretaris van Vitesse en vanaf de zomer van 1890 president. Hij voert het secretariaat vanuit zijn ouderlijk huis aan de Spijkerstraat. Later is Siegfried Leopold overigens ook betrokken bij het ‘nieuwe’ Vitesse, als cricketer en daarna als voetballer/doelman (en tevens eerste captain). Van maart tot november 1893 bekleedt Leopold de voorzittersfunctie.
Terug naar Muliers publicatie Cricket, dat de vroegste cricketgeschiedenis van Nederland schetst. Over Vitesse schrijft hij nog dat er aanvankelijk dertig werkende leden zijn (“later zelfs 80”) en dat het cricketspel wordt gespeeld “op den Boulevard, later te Velp en eindelijk op het sportterrein.” Het laatstgenoemde Sport- en Tentoonstellingsterrein aan de Velperweg bestaat al sinds augustus 1887 (zie kadertekst), maar wordt waarschijnlijk pas twee jaar later voor het eerst door Vitesse gebruikt. Dit gebeurt tijdens een door de club uitgeschreven provinciaal cricketconcours ten bate van slachtoffers van een ramp bij het Belgische Antwerpen: bij een ontploffing van een munitiefabriek komen daar op 6 september 1889 tientallen mensen om het leven en zijn er veel gewonden. Nog die maand, op zondag 29 september, wordt het concours georganiseerd.
Wedstrijden
Door beknopte wedstrijdberichten uit diverse kranten weten we dat er zeker vanaf 1885 regelmatig cricketwedstrijden zijn gespeeld door Arnhemse clubs. Zo speelt Maarten van Rossum een aantal keer tegen de Wageningsche Cricket Club en wordt in september 1885 een ‘match’ vermeld tussen Readyness uit Apeldoorn en Slâ-raak uit Arnhem. Ook een wedstrijd van Vitesse is terug te vinden in een dagblad: volgens het Nieuws van den Dag was er op zaterdag 23 juni 1888 een “te Barneveld gehouden wedstrijd tussen de club Vitesse uit Arnhem en Benno, te Barneveld (bestaande uit de kostleerlingen van het Instituut van dien naam).” Volgens het artikeltje behaalde Vitesse de overwinning. Een dag later spelen de Arnhemmers weer, nu tegen Go-Ahead uit Wageningen. De club uit de landbouwstad won met 7 wickets.
Go-Ahead is voor zover bekend de voornaamste tegenstander van Vitesse. Ook in het voorjaar van 1889 en 1890 wordt er tegen elkaar gecricket, duels die de Arnhemmers eveneens verliezen. De Wageningers spelen overigens niet alleen cricket, maar ook ‘football’. De Wageningsche cricket- en footballclub Go-Ahead is in december 1886 opgericht door een groepje jongens die eerder actief waren bij de Wageningsche Cricket Club. Om buiten het cricketseizoen eveneens te kunnen sporten, wordt er in de herfst en winter gevoetbald.
Ook bij Vitesse wordt na verloop van tijd aan voetbal gedaan. Het blad Nederlandsche Sport plaatst begin maart 1889 een verslag van een wedstrijd tussen “de beste voetballers van Arnhem en Velp” tegen het eerdergenoemde Go-Ahead uit Wageningen. De wedstrijd wordt op zondag 24 februari van dat jaar gespeeld in de Planten- en Vogeltuin aan de Velperweg in Arnhem. Ook de Wageningsche Courant besteedt kort aandacht aan het voetbalduel, dezelfde krant die twee maanden later verslag doet van een cricketwedstrijd van het plaatselijke Go-Ahead tegen “cricketclub Vitesse uit Arnhem-Velp”. De verwijzing naar zowel Arnhem als Velp heeft te maken met de herkomst van de spelers, die bij naam worden genoemd in het voetbalverslag in Nederlandsche Sport. Die “beste voetballers” kunnen eigenlijk alleen in clubverband bij Vitesse hebben gespeeld; een andere voetbalvereniging bestaat nog niet in Arnhem en/of Velp. Het “gecombineerde football-elftal,” dat met 5-0 verloor van Go-Ahead, bestond uit L. Brandt (doelman), Piekema, Knottenbelt, H. Brandt, Muller Massis, Frowein, Leopold, T. Brandt, Van der Mijll Dekker, Kamberg en Nepveu.
De familienaam Leopold kwamen we eerder al tegen, net als Piekema. Bij Vitesse zijn in eerste instantie twee neven Piekema actief: Regnerus (geboren in 1872), zoon van een leraar op de Arnhemse hbs, en Fredrik (Frits, 1873). Een jongere broer van Frits, Cornelius Johannes Piekema (Cees, 1878), speelt ook bij de club en is vanaf de oprichting in mei 1892 betrokken bij het nieuwe Vitesse. Hij is in september van dat jaar “sterk” tegen het voornemen om daar naast cricket ook voetbal te gaan spelen, aldus de notulen van de tweede huishoudelijke vergadering van de nog jonge vereniging. Het algemene antwoord in de vergadering is echter instemmend, waarna met zeven tegen zes stemmen wordt besloten dat “het football seizoen zou aanvangen 1 October (…)”.
