‘Vitesse heeft geen individuele toppers’

De Tsjech Tomas Kalas (19) is een van de vele voetbaltalenten die in een ander land bij een Europese topclub terechtkwam. De verdediger van Vitesse werd op vijftienjarige leeftijd gescout door Chelsea en vertrok op zeventienjarige leeftijd naar Engeland.

Inmiddels is hij bezig aan zijn tweede verhuurperiode in Arnhem. Over heimwee, Wilfried Bony, een onmogelijke liefde én opgroeien in de harde voetballerij.

Het huidige succes van Vitesse valt volgens velen in twee woorden samen te vatten: Wilfried Bony. Wie echter de huidige statistieken aandachtig bestudeert, zal zien dat Vitesse ook defensief excelleert. Na veertien speelronden hebben de Arnhemmers pas elf treffers geïncasseerd en bovendien hield doelman Piet Velthuizen al zeven keer de nul.

Toch gaat vrijwel alle aandacht uit naar de Ivoriaanse doelpuntenmachine. Verdediger Tomas Kalas haalt zijn schouders op. ‘Ik krijg van journalisten wekelijks een zesje. Dat went wel.’

Wil je daarmee zeggen dat we jou en je collega-verdedigers tekortdoen?
‘Nee, dat is het niet. Ik ben een realist. Als Wilfried Bony twee keer scoort, wordt hij Man of the Match. Dat is het lot van een verdediger. Als wij met 4-0 winnen, heeft iedereen het over de mooie doelpunten. Een clean sheet doet de buitenwereld dan weinig. Ik kan zeggen dat het niet eerlijk is, maar er verandert toch niets. Het is maar een cijfer.’

Tegen PSV vielen er verdedigend wat gaten, maar normaal gesproken behoren jullie toch ook defensief tot de Nederlandse top?
‘Het is geen geheim dat een goede organisatie achterin begint. Uiteraard praat iedereen over de doelpunten en prachtige aanvallen, maar de verdediging is onze basis.’

Moeten de credits naar trainer Fred Rutten?
‘Zeker. Vorig jaar ging het verdedigend aardig, maar afgelopen zomer heeft er een cultuurschok plaatsgehad. Nu beseft iedereen dat de basis bij de defensieve taak ligt. Dat klinkt vrij logisch, maar als je met zo’n aanvallend ingesteld elftal speelt, is dat soms best moeilijk. Onze belangrijkste kracht is dat we als team opereren en erg compact spelen. Wij hebben geen ploeg met individuele toppers die zomaar een duel kunnen laten kantelen. Dit Vitesse presteert zo goed omdat we voor elkaar willen werken. Dat benadrukt de trainer bijna dagelijks.’

Je zegt dat jullie geen individuele toppers hebben. Vergeet je Wilfried Bony niet?
‘Misschien is hij een uitzondering. Van dat soort spelers kun je er maximaal één of twee in je elftal hebben. Toch moet iedereen, en zeker ook Bony, meeverdedigen. De tijd dat een aanvaller lui kon wachten op een voorzet is voorbij. Kijk maar naar Jonathan Reis. Die jongen werkt zich een slag in de rondte. Een spits kan wel pochen met tien goals en vijf assists, maar als hij 27 keer de bal
inlevert en zijn directe tegenstander vier keer alleen voor de goal komt, dan krijgt hij het wel te horen. Ik weet dat het niet past bij de Nederlandse speelstijl. Jullie denken alleen maar in mooie aanvallen. Voor mijn gevoel speelt Vitesse on-Hollands. We blijven aanvallen, maar de verdediging gaat voor. Het is een meer Europese opvatting.’

Jij speelt een belangrijke rol. Vorig jaar als centrale verdediger, nu als rechtsback.
‘Ja, daar moest ik wel even aan wennen. Ik speelde mijn hele leven centraal achterin en ik vind dat ook nog altijd mijn beste positie. Toch denkt de trainer dat ik het beter doe als moderne rechtsback. Ik ben pas negentien en kan nog veel leren. Tot nu toe is het erg leerzaam. Nu zie ik pas de problemen waar een back mee te maken krijgt als een centrale verdediger hem niet ondersteunt. Als er geen rugdekking is, ben je meteen gezien. Daarnaast krijg ik de kans om lekker langs de zijlijn op te stomen.’

Kun je op die positie aarden?
‘Ik mag niet klagen. De trainer wil dat Patrick (Van Aanholt, red.) en ik hoog spelen en dominant zijn. Het is maar goed dat ik vroeger veel aan atletiek heb gedaan, want ik blijf rennen. Tegen NEC kregen twee spelers een rode kaart nadat ze mij hadden willen afstoppen. Dan ben je toch belangrijk voor je team. Sowieso valt op dit moment alles op zijn plaats. Mijn vorm is goed en Vitesse presteert uitstekend. Ik ben pas negentien en heb al meer dan vijftig officiële wedstrijden in de Eredivisie gespeeld. Bovendien heb ik twee weken geleden mijn debuut gemaakt in het nationale elftal van Tsjechië. Een unicum voor een jongen van negentien.’

Nota bene in je geboortestad.
‘In Tsjechië spreken ze over een jongensboek. Jaren geleden zat ik op de tribune bij een wedstrijd van het nationale elftal. Ze speelden in mijn geboortestad Olomouc, bij de club waar ik mijn professionele loopbaan ben begonnen. Ik was een jaar of twaalf en die avond zei ik tegen mijn vader dat ik een droom had. Ik wilde ooit in mijn eigen stad, voor de ogen van mijn eigen familie en vrienden, uitkomen voor Tsjechië. Later hingen ze in de hal van het stadion een enorme actiefoto van dat duel op. Elke keer als ik er langsliep dacht ik aan die droom. Geloof het of niet, maar uitgerekend voor de interland tegen Slowakije, gespeeld in Olomouc, werd ik voor het eerst opgeroepen. Ik zat bij de selectie en moest hoe dan ook spelen. Al hadden ze me keepershandschoenen aangedaan en op doel gezet, ik moest debuteren. Achttien minuten voor tijd was het zover…’

Een prachtverhaal. Was men na afloop tevreden?
‘Over de wedstrijd hoeven we het niet te hebben. We wonnen met 3-0 maar mijn inbreng was minimaal. Na twee sprintjes was ik helemaal leeg. Ik kreeg geen lucht meer en mijn bovenbenen deden pijn. Het is een wat knullig verhaal. Na de rust zei de trainer dat ik warm moest lopen. Ik ging achter de assistent-scheidsrechter staan en begon als een gek heen en weer te rennen. Om heel eerlijk te zijn had ik geen idee wat ik moest doen. Bij Vitesse heb ik in een jaar tijd nooit wissel gestaan. Ik had geen idee hoe zo’n warming-up in zijn werk ging. Ik rende als een dolle stier langs de lijn en was compleet buiten adem toen ik moest invallen. Het is een leuk verhaal voor later, voor de kleinkinderen.’

Je werd ruim twee jaar geleden gezien als het grootste talent van Tsjechië, maar kwam via Chelsea bij het relatief onbekende Vitesse terecht. Hoe is jouw status eigenlijk in je geboorteland?
‘Er is maar een select groepje dat me echt volgt. De meeste voetbalfans lezen de uitslagen van Vitesse op internet en vinden het wel best. Ik ben natuurlijk al op zeventienjarige leeftijd vertrokken. Als ik eerst 120 duels in Tsjechië had gespeeld, zou ik nu waarschijnlijk niet meer rustig over straat kunnen. Misschien dat mijn bekendheid toeneemt als ik vaker voor het nationale elftal wordt opgeroepen.’

Op vijftienjarige leeftijd wilde Chelsea je al inlijven en uiteindelijk koos je ervoor om als zeventienjarige in je eentje naar London te gaan. Heb je ooit spijt gehad van die keuze?
‘Nee, want ik vind dat je voor je eigen keuzes moet staan. Die stap heb ik bewust gemaakt, ik kon het grote Chelsea niet weerstaan. Neemt niet weg dat ik het wel moeilijk heb gehad. Dan zit je daar in je eentje. Die eerste maanden in Londen waren zo nu en dan vreselijk. Ik zat bij een gastgezin, maar ik miste mijn familie. Soms lag ik huilend op mijn kussen. Als ik ze vervolgens aan de telefoon had, liet ik natuurlijk niks merken. Zij moesten zich geen zorgen maken en ik moest me vermannen. Het leven kan nu eenmaal niet altijd leuk zijn. Nee, spijt had ik niet. Het was soms gewoon even slikken. De gedachte dat mijn familie veertienhonderd kilometer verderop woonde en ik ze maanden niet zou zien was vervelend. Maar ik deed het allemaal voor mijn eigen carrière.’

Talentvolle spelers gaan steeds jonger naar het buitenland. Als er een ander talent uit Tsjechië de kans zou krijgen om naar Engeland te gaan, zou je hem nu adviseren om te gaan?
‘Ik zeg niet direct nee. Ik heb een moeilijke tijd gehad, maar ik ben nu wel international. Bovendien hangt het van je persoonlijkheid af. Wanneer een club als Chelsea interesse heeft, heb je in elk geval genoeg kwaliteit. Chelsea gokt niet met jonge spelers. Of je het uiteindelijk gaat redden heeft voor 99 procent met je persoonlijkheid te maken. Als je in je leven nooit alleen bent geweest en altijd hebt geleund op je ouders, dan ben je verloren. Je moet je eigen eten kunnen klaarmaken en je kunnen vermannen. Ik ging van Tsjechië naar Engeland en door naar Nederland. Er zijn weinig tieners die dat alleen doen. Zo makkelijk is het niet. Ik heb veel getalenteerde jongens om die reden zien afvallen.’

Jaarlijks haalt Chelsea tientallen talenten vanuit de hele wereld naar Engeland. Slechts een enkeling speelt daadwerkelijk op Stamford Bridge. Ben je dan niet een soort handelswaar?
‘Zo werkt de business nu eenmaal. Chelsea koopt een jonge speler met potentie. Als het goed gaat, dan hebben ze voor bijvoorbeeld vijf miljoen pond een grote speler gekocht. Als ze zo’n jongen op 24-jarige leeftijd moeten kopen van een andere club, zijn ze zeker dertig miljoen kwijt. Als je niet goed genoeg bent voor Chelsea, dan verkopen ze je later weer voor negen miljoen pond. Dan hebben ze alsnog aan je verdiend.’

En jij hebt daar geen problemen mee?
‘Als ik een kans krijg om de Europese top te halen niet, nee.’

Jij moest je na een verhuurperiode van een seizoen afgelopen zomer weer melden bij Chelsea. Waren ze eigenlijk tevreden?
‘Die indruk kreeg ik wel. Ze houden de huurlingen nauwlettend in de gaten. Ik mocht een week meetrai nen en heb met veel mensen gesproken. Je bent pas achttien en je weet dat je nog geen uitzicht hebt op een basisplaats bij Chelsea. Ik heb zelf gevraagd of ik nog een jaar aan Vitesse verhuurd mocht worden. Hier ben ik basisspeler en bovendien speelden we Europees voetbal. In Nederland had ik sowieso snel mijn draai gevonden. Na een volle trainingsweek kwam toenmalig trainer Roberto Di Matteo naar me toe. Ik vroeg hem eerlijk naar mijn kansen. Hij zei dat Vitesse me graag wilde huren en dat Chelsea daarmee zou instemmen. Hij wenste me het beste en zei dat ze me in de gaten zouden houden.’

Toch ging je niet met lege handen weg. Je vertrok met een contract tot de zomer van 2017.
‘Chelsea vroeg of ik wilde verlengen. Ik tekende een vernieuwd contract, maar dat werd even later gecanceld. Vitesse wilde mij huren, maar dan wel tegen dezelfde voorwaarden als het eerste jaar. Dat kon alleen met mijn oude contract. De afspraak is dat ik het contract tot 2017 komende zomer opnieuw teken. Die belofte staat op papier.’

Dat is opmerkelijk. Vorig jaar noemde jij jezelf in VI nog een realist. Je zei dat spelen in Chelsea 1 geen reële optie was, dat je toch geen kans zou krijgen. Waarom teken je vervolgens tot 2017?
‘Moet ik een nieuw en verbeterd contract van een club als Chelsea weigeren? Ik heb me goed ontwikkeld in Arnhem en merk dat ik steeds dichter naar het niveau van de Premier League toegroei. Chelsea weet dat de Eredivisie voor jonge spelers een uitstekend podium is. Ze zijn tevreden over mijn ontwikkeling en bieden mij een nieuw contract aan. Prima toch?’

Is de realist niet gewoon een dromer geworden?
‘Nee, ik ben nog altijd een realist. Alleen moet je niet vergeten dat er bij Chelsea ook het nodige is veranderd. De speelstijl is anders en de jeugd krijgt een kans. Nu ik heb bewezen dat ik vijftig wedstrijden op dit niveau aankan, wil ik ook meer. Chelsea heeft een plan uitgestippeld, een weg naar het eerste elftal. Ik was eerst inderdaad wat terughoudend, maar nu geloof ik in een mooie toekomst. Ik wil slagen bij Chelsea.’

Je was een begenadigd leerling en had ook op andere fronten kunnen excelleren. Heb je nooit bij jezelf gedacht: Bekijk het allemaal maar?
‘Zoals ik al eerder aangaf, ik heb nooit spijt van mijn keuzes. Mijn moeder was operazangeres en mijn vader was leraar. Momenteel ben ik bezig om mijn gymnasiumopleiding af te ronden. Ik had zeker andere keuzes in mijn leven kunnen maken, maar ik had nu eenmaal voetbaltalent. Daar moet alles voor wijken.’

Vorig jaar maakte jij je nog zorgen om je vriendin. Ze had niks om handen en zat alleen thuis. Heeft zij inmiddels haar plek gevonden?
‘Het gaat wel beter. Bijna dagelijks discussiëren we over middaginvulling. De vraag is altijd wat we gaan doen. Zij heeft dan de hele middag thuisge-zeten en op mij gewacht. Dan wil ze graag wat doen. We hebben wel een paar moeilijke momenten gekend. Ze heeft zeker getwijfeld over het leven dat we hebben. Ik heb haar eerlijk gezegd dat de keuze aan haar is. Ik zei: Als je dit leven niet leuk vindt en je eigen dromen achterna wilt gaan, dan zal ik je niet tegenhouden. Stel dat ik volgend jaar de kans krijg om in Manchester of in München te spelen, dan ga ik gewoon. Zelf wil ze graag stewardess worden, maar dat gaat nogal moeilijk als je vriendje profvoetballer is. We leven nu eigenlijk mijn droom. Er zijn genoeg vrouwen die denken dat ze een fantastisch leven heeft. Ze hoeft bijna niks te doen en we hebben een goed inkomen. Toch is het niet altijd even makkelijk in een vreemd land met een vreemde taal. Ik hoop dat ze alsnog haar plek weet te vinden, want ik wil niet meer zonder haar.’

Jij bent een uiterst vriendelijke en betrokken jongen. Toch moet je als profvoetballer zulke egoïstische beslissingen nemen. Dat rijmt toch niet?
‘Zo werkt de voetballerij. Je moet egoïstisch zijn om de top te halen. Je hoeft echt geen eikel te zijn, maar soms moet je voor jezelf kiezen. Anderzijds weet ik ook dat mijn familie trots is. Mijn moeder vertelt aan iedereen dat die profvoetballer uit Tsjechië haar zoon is. Mijn vader zal nooit uit zichzelf over mij vertellen, maar ik weet dat ook hij trots is. In mijn jeugdjaren was hij mijn voetbal- en atletiektrainer. Hij weet dat ik op een dag terugkom en hem bedank voor alles wat hij me geleerd heeft. Dat weet ik zeker.’

Het moet voor je ouders ook een beproeving zijn geweest. Hun zoon van zeventien in zijn eentje naar Engeland, op zoek naar zijn plekje in de harde voetbalwereld. Maakten zij zich geen zorgen?
‘Om heel eerlijk te zijn denk ik niet dat mijn moeder weet hoe de voetballerij werkt. Mijn vader heeft op een lager niveau gevoetbald, maar hij weet wat er nodig is om te slagen. Natuurlijk weet hij dat veel voetballers niet met alle verleidingen kunnen omgaan, maar hij weet ook hoe ik in elkaar steek. Hij heeft me opgevoed en ik heb dezelfde idealen als hij. Als ik een contractaanbieding krijg, praat ik ook eerst met hem en dan pas met mijn zaakwaarnemers. Hij is mijn klankbord.’

Een klankbord?
‘Hij is enorm kritisch. Na mijn eerste doelpunt namens Vitesse benadrukte hij alleen maar wat er fout ging. Als hij dat doet verander ik weer in dat kleine mannetje dat in zijn pupillenteam speelde. Hij houdt me stevig met beide benen op de grond.
Toen ik een jaar of vijftien was en ik volgens de trainers en scouts een van de beste spelers van Tsjechië was, haalde hij zijn schouders op. Hij zei: "Je hebt nog helemaal niks gewonnen. Wie ben je nu eigenlijk? Hoeveel wedstrijden heb je gespeeld? Als je tweehonderd duels in de Premier League hebt gespeeld mag je naast je schoenen lopen. Nu moet je zorgen dat je nog beter wordt"

Alleen woont hij ver weg. Heb je zo’n klankbord ook in Arnhem?
‘De band met mijn vader is speciaal. Daarnaast heb ik veel steun van mijn vriendin. Toch kan ik ook met steeds meer mensen bij Vitesse over dat soort dingen praten. Met de trainers, maar zeker ook met teamgenoten. Het is een warme club.’

Wij dachten dat er binnen de Arnhemse kleedkamer een complexe hiërarchie was… ‘Ik vind dat je oudere spelers, jongens die al wat hebben meegemaakt in hun voetbalcarrière, met nog meer respect moet behandelen. Verder is er niet echt een hiërarchie. Het valt me juist op dat iedereen elkaar probeert te helpen. Zelf praat ik veel met Theo Janssen. Hij leest het spel goed en maakt me beter. Hij is zelf international geweest en heeft de nodige ervaring. De band met hem, maar ook met de andere jongens is goed. Theo en ik worden de vader en zoon van de selectie genoemd. Het is een uit de hand gelopen grap op de training. Ik zei dat hij mijn vader had kunnen zijn. Sindsdien noemt Theo mij zoon en ik hem vader. Op het veld is hij dan ook een soort vaderfiguur.’

Heb je met je vader al gesproken over je toekomst?
‘Ja, maar dan wel met mijn echte vader. Ik wil me niet gedragen als een vedette, maar ik heb inmiddels wel laten zien dat ik dit niveau aankan. Als ik de kans krijg om één of twee stappen te maken, dan moet ik dat proberen. Het is fantastisch om later te kunnen zeggen dat ik tweehonderd wedstrijden heb gespeeld voor Vitesse waarin ik tien keer scoorde. Maar hoe mooi zou het niet zijn om honderd wedstrijden voor een club als Bayern München te spelen en twee keer de Champions League te winnen? Als ik na dit seizoen de kans krijg om bij een grotere club in een grotere competitie te spelen, dan moet ik dat proberen. Het is de enige manier waarop ik op den duur het eerste elftal van Chelsea kan halen.’

‘Zonder Bony zal het lastig worden’
Ondanks de derde plaats in de Eredivisie en de 1-2 zege op PSV van afgelopen zondag spreekt niemand bij Vitesse over een mogelijk kampioenschap. Tomas Kalas is geen uitzondering. Hij verbaast zich openlijk over het optimisme dat is ontstaan rondom de club.

‘Toen ik hier vorig jaar arriveerde, had iedereen het over de Champions League. Het jaar daarvoor waren ze bijna gedegradeerd. Ik dacht oprecht dat ze een grapje maakten’, aldus de Tsjech. Tk ben een realist. Er zijn een hoop goede teams en we horen nog steeds niet bij de structurele topvijf. Je bent niet zomaar een kampioenskandidaat. Direct na de winterstop hebben we een lastig programma met AZ, Ajax, NEC en dan PSV. Als we er na die wedstrijden nog zo goed voorstaan, dan mag je me nog een keer vragen of we kampioenskandidaat zijn. Dan zal ik antwoorden dat we een heel goede kans maken.’

Kalas benadrukt wel dat een mogelijk vertrek van Wilfried Bony een flinke aderlating zou zijn. ‘Zonder Bony zal het lastig worden. Mike Havenaar is een goed alternatief, maar we hebben een type-Bony nodig. Als het aan mij had gelegen bleef hij nog wat langer bij Vitesse, maar soms ontgroeit een speler het niveau van een club. Dat geldt voor Bony en misschien in de toekomst ook wel voor mij.’

Voetbal International magazine week 48 / Foto’s SV