De traditie van de badjas na de bekerfinale gaat terug tot 1912

Ajax en Vitesse spelen zondag de bekerfinale. Na afloop moeten deze spelers een badjas dragen. Wit voor de verliezers en rood voor de winnaars. Deze traditie is twéé keer bedacht: in 1912 en in 1995.

Elk jaar opnieuw vragen veel tv-kijkers zich af waarom er na afloop van een bekerfinale badjassen worden uitgedeeld aan de deelnemers. De winnaars dragen dan een rode en de verliezers een witte. Voor het antwoord moeten we meer dan honderd jaar terug in de tijd.

In de eerste helft van de vorige eeuw was het toernooi van de Zilveren Bal de traditionele opening van het nieuwe voetbalseizoen. Dat gebeurde altijd in Rotterdam op de velden van Sparta, op drie opeenvolgende voetbalzondagen in september. Het evenement is het beste te vergelijken met het huidige bekertoernooi, maar dan verspreid over drie speeldagen op één locatie.

Kees van Hasselt was in 1901 één van de initiatiefnemers van het Zilveren Bal Toernooi. Hij was een belangrijk man in het voetbal, onder meer als bondscoach van het Nederlands Elftal van 1905 tot 1908. In 1912 kwam hij op het idee om na afloop van de finale van de Zilveren Bal de deelnemers een badjas te geven (zie foto). ‘Een nieuwe uitvinding,’ schreef tijdschrift Het Sportblad op 26 september 1912. ‘Kees van Hasselt had uit Scheveningen ’n stelletje badmantels meegenomen en elke speler kreeg er een. De scheidsrechter ook.’ Alle finalisten kwamen die dag uit Haarlem, want de wedstrijd was een onderonsje tussen H.F.C. en Haarlem, gewonnen door Haarlem met 1-2.

De reden om badjassen uit te delen was heel simpel, zo wist Het Algemeen Handelsblad: ‘Een uitstekend middel om kouvatten te voorkomen.’ Na afloop van een finale is iedereen tenslotte bezweet en tijdens het wachten op de feestelijke uitreiking van de bokaal loopt een speler zomaar een verkoudheid op. Uiterst praktisch dus, maar Het Sportblad werd in 1914 gegrepen door religieuze visioenen bij het aanschouwen van de nog jonge traditie: ‘Na het eindfluitje schreden de spelers in lange, witte badmantels gehuld, als hoogepriesters van God Voetbal, naar een der restauratielokalen.’

De eerste badjassen uit 1912, ingekleurde foto zonder nabewerking
Amstel Cup

De Zilveren Bal werd in 1954 opgeheven met de badjas als traditie. Bij de finales van de KNVB-beker kwam het daarna steeds minder vaak voor. Als het toch gebeurde, liepen de spelers allemaal in dezelfde witte badjas.

Sportmarketeer Frank van der Wall Bake blies die traditie in 1995 nieuw leven in, alhoewel hij nooit heeft geweten van het gebruik bij de Zilveren Bal. “Ik heb het meegenomen vanuit Engeland. In 1994 werd Amstel sponsor van de KNVB-beker, waarop ik het idee van de badjassen voorstelde met het logo van de sponsor. De winnaar krijgt de rode badjas en de verliezer de witte. Rood is tenslotte de kleur van Amstel.” Zowel Amstel als de KNVB vond het een goed plan en zo keerde de badjas terug op het Nederlandse voetbalveld.

De grootste kritiek hierop komt van de clubsponsors van de bekerfinalisten, want hun naam verdwijnt onder de badjas. Een bewuste keuze, aldus Van der Wall Bake: “De prijsuitreiking is het moment voor de sponsor, wiens naam dan in beeld komt. Ik snap heel goed dat de clubsponsoren dat niet leuk vinden, maar ze moeten zich wel realiseren dat het prijzengeld betaald wordt door de sponsor van het bekertoernooi. Die badjassen betalen in feite de winstpremie. Trouwens: de rest van het seizoen is de clubsponsor wél goed in beeld.”