‘Hoe de VAR de geest van het voetbalspel vermorzelt’

Maar nu de Video Assistent Referee (VAR) zijn intrede heeft gedaan, is de sfeer 180 graden gedraaid. Van de hosannaverhalen is niets over. Topcoach José Mourinho van de Engelse club Tottenham Hotspur liep onlangs leeg. Hij verlangt terug naar ‘het oude voetbal’ zonder VAR. Wie een beetje thuis is in de voetbalwereld, weet dat Mourinho niet alleen staat. De kritiek aan de voetbalpraattafels groeit. Elk voetbalprogramma heeft een eigen VAR-rubriekje. Met altijd een vaste uitkomst die haaks staat op de verkooppraat bij de introductie, dat er nu ‘een objectieve’ beslissing kon worden genomen. De praktijk leert dat daar niets van waar is. Meer discussie dan ook. Ook bij voetbalcommentatoren groeit de wrevel. Het lijk erop dat met de VAR het paard van Troje is binnengehaald. Met als resultaat geen vooruitgang maar achteruitgang. Zo gaf een van deze commentatoren bij een wedstrijd, die ‘geteisterd’ werd door ­langdurige VAR-onderbrekingen en dubieuze beslissingen, het volgend, veelzeggend commentaar: Daar help je het voetbal niet mee als je het zo gaat toepassen en Daar is de VAR niet voor uitgevonden, behalve dan voor regelfetisjisten. Voetbalgoeroe Kees Jansma raakt de kern van de kritiek met zijn opmerking dat de VAR tegen de geest van het voetbalspel ingaat.

Met deze laatste twee kanttekeningen wordt een intrigerend vraagstuk op tafel gelegd dat veel verder reikt dan voetbal alleen. Hier openbaart zich de tegenstelling tussen werkelijkheid van techniek en wetenschap versus de ervaringswerkelijkheid van de geest. De eerste claimt sinds jaar en dag dat zij de voertuigen zijn naar de (menselijke) vooruitgang. Techniek, regels, afspraken en vooral veel data – het liefs big data – brengen de wereld verder. Het is de belofte van de Verlichtingsdenkers die sinds de opmars vanaf de 17de en 18de eeuw de wereld hebben veroverd en zo’n beetje elk levensterrein van het menselijk en maatschappelijk leven hebben bezet. Inclusief de geestelijke ervaringswerkelijkheid van de mens, die zij tot het brein en een ‘ik-illusie’ hebben teruggebracht.

Als de VAR-discussie ons iets leert dan is het dat zij het pijnlijk mis hebben. Nog sterker, dat zij juist met hun techniek zich tegen de (voetbal)geest en haar werkelijkheid-scheppende vermogens keert. Dit verzet tegen de scheppingskrachten van de geest – voetballers zelf benoemen deze kracht vaak met de woorden: ‘Ik doe alles op intuïtie’ (Frenkie de Jong) of ‘Ik doe alles op gevoel’ (Hakim Ziyech) – zien we overigens ook in de medisch-wetenschappelijke aanpak van het coronavirus. In dit dossier vormen medici de VAR en zeggen tegen de samenleving dat zij het probleem gaan fixen. Maar wie achter de werkelijkheid van het medisch-wetenschappelijk maatregelenpakket kijkt, komt tot hetzelfde inzicht als Jansma en andere commentatoren: het is tegen de geest van het samenleven. Alle maatregelen die uit de medisch-wetenschapshoek komen, zijn een affront tegen de geest. En dus tegen het welzijn – een woord dat ook tot het geestelijke domein behoort – van mens en samenleving. Want aanraking, liefde, compassie, extase, clubliefde, muziek, creativiteit, theateroptredens, ­museabezoek, feesten, danspartijen, sportwedstrijden en al die andere ­levensdomeinen waar in naam van de medische wetenschap een verbod op ligt, zijn, zonder uitzondering, geestelijke manifestaties.

De geschiedenis leert één cruciale les: wie zich tegen de geest keert, trekt op de lange termijn al het leven en vitaliteit uit een samenleving. Met een voorspelbare afloop: het geleidelijk afsterven en uitdoven ervan. Net zoals het professionele voetbal door de VAR-techniek geleidelijk aan zal afsterven, als verslaggevers, trainers en voetbalfans niet in opstand komen en de VAR op zijn plek zet en zo de geest terugbrengt in het voetbalspel.

Hans Siepel is politicoloog en schrijver.
Note van de redactie. Dit betreft een opiniestuk. Als redactie van vitesse.org hebben wij de doelstelling belangeloos de Vitesse-supporters dagelijks zo breed en maximaal mogelijk te voorzien van alle nieuws dat Vitesse betreft of raakt. Wij geven weer, maar nemen geen stelling in. De inhoud is voor rekening van de auteur en bronvermelding.