Merchandise
Tim Matavz op de schaal van Ricky van Wolfswinkel
Voor de flamboyante Woudenberger met het hart op de tong, kwam een ietwat schuchtere Oost-Europeaan in de plaats. De Sloveense nieuwkomer Tim Matavz (28) gedroeg zich tijdens zijn eerste trainingskamp in het geel-zwart zoals hij praat: bedeesd. Heus, hij kon door zijn periodes bij Groningen en PSV prima verstaan wat zijn ploeggenoten in het Nederlands bekonkelden, maar zelf had hij niet meteen de kleedkamerlach aan zijn kont hangen. Eerst maar eens de kat uit de boom kijken.
Een grotere tegenpool van Van Wolfswinkel lijkt nauwelijks vindbaar. Zijn erfenis is bovendien zwaar. Hij maakte twintig Eredivisie-goals en bezorgde Vitesse met twee treffers in de bekerfinale ook zijn eerste prijs in 125 jaar. Toch hopen Arnhemse supporters bij Matavz op een soortgelijk scenario. Hoe reëel is dat? Met experts vergelijken we de carrière, de voetballer én de persoonlijkheid. Hoe scoort Matavz op de schaal van Van Wolfswinkel?
1.) De carrière
‘Met hem halen we een ervaren spits in huis. Hij heeft in verschillende competities en op internationaal niveau gespeeld. Het kenmerkt zijn wil en drive dat hij terugkeert naar de Eredivisie.’ Huiskamervraag: heeft Vitesse’s technisch directeur Mohammed Allach het hier over Ricky van Wolfswinkel of Tim Matavz?
Die laatste is het juiste antwoord, maar Allach had exact dezelfde woorden een jaar eerder bij de presentatie van Van Wolfswinkel kunnen gebruiken. De carrières van beide spitsen vertonen zóveel overeenkomsten dat de Vitesse-medewerker die het persbericht over het driejarige contract voor de Sloveen deze zomer moest opstellen zich er ook met wat knip- en plakwerk vanaf had kunnen maken.
Ga maar na: de twee schitterden tussen 2008 en 2011 allebei bij subtoppers in de Eredivisie, deden het daarna redelijk op een hoger niveau (Van Wolfswinkel bij Sporting Lissabon en Matavz bij PSV), maar mislukten toen ze het in de grootste competities ter wereld probeerden. De Nederlander kwam in de Premier League slechts tot één goal voordat Norwich City hem met weinig succes verhuurde aan Saint-Étienne en Real Betis. De Sloveen scoorde in de Bundesliga zelfs niet eenmaal namens Augsburg. Daarna werd ook hij uitgeleend aan twee teams (Genoa en 1. FC Nürnberg) waar hij niet wist te imponeren (zie kaders).
In de laatste drie seizoenen voor hun terugkeer naar Nederland scoorden beide spitsen amper. Van Wolfswinkel wist zeven keer het net te vinden, Matavz maakte één goal meer. Belabberde cijfers voor mannen die het vooral van doelpunten maken moeten hebben. Opvallend detail: hun moyennes verschillen net zo weinig van elkaar als hun geboortedata. Matavz, van 13 januari 1989, kwam in 317 officiële duels tot 115 goals. Van Wolfswinkel (27 januari 1989) maakte er 126 in 328 wedstrijden. Het is alsof Vitesse na zijn vertrek een exacte kopie van Rickiegoal heeft gezocht.
Met een comeback vanuit het buitenland naar de spitspositie bij Vitesse traden Van Wolfswinkel en Matavz in de voetsporen van Pierre van Hooijdonk. Hij streek na avonturen bij Celtic en Nottingham Forest in 1999 in Gelredome neer. ‘Ik werd altijd beter van goede trainingen, maar bij Forest deden we helemaal niets meer’, blikt hij terug. ‘Daarna wilde ik niet weer ergens in het buitenland terecht komen waar je misschien opnieuw tegen gekke dingen aanloopt. Daarom koos ik voor Vitesse.’
Dat kan ook voor Matavz een reden zijn geweest terug te keren in Nederland. Van Hooijdonk, die na een jaar Vitesse weer naar Benfica trok, meent dat zo’n tussenstap een nieuwe impuls aan een voetbalcarrière kan geven. ‘Kijk naar Van Wolfswinkel. Die had na zijn tijd in Lissabon bijna niet meer gescoord, maar kon eenmaal fit in de Eredivisie weer lekker veel goals maken en daardoor de sprong naar een grotere buitenlandse club realiseren.’
2.) De voetballer
Zelfde loopbaan, zelfde tussenstap en zelfs (bijna) dezelfde geboortedag: tot nu toe kan Tim Matavz de vergelijking met Ricky van Wolfswinkel prima doorstaan. Maar wat heeft Vitesse daaraan als het op 5 augustus het veld van De Kuip opstapt om tegen Feyenoord om de Johan Cruijff Schaal te strijden? Niets, weet Ron Jans. De huidige technisch manager van FC Groningen maakte Matavz mee tijdens zijn eerste drie Nederlandse jaren. ‘Of Tim een geslaagde stap maakt, kun je later pas beoordelen aan de hand van statistieken.’
Diezelfde statistieken geven ook de kans het type speler te vergelijken. Want belangrijker dan de gelijkenis in geboortedata: past Matavz binnen het Vitesse-systeem zoals Van Wolfswinkel? Hebben de twee ook als voetballer wat van elkaar weg?
Ja, meent Arnold Kruiswijk. De geroutineerde verdediger stond vorig seizoen op de training vaak tegenover Van Wolfswinkel en kreeg afgelopen week tijdens de voorbereiding in Oostenrijk ook een goed beeld van zijn opvolger. Wat opvalt: beide aanvallers blijken sterk in het spelen van Klaas Vaak.
‘Ze strooien je zand in de ogen’, grinnikt Kruiswijk. ‘De hele wedstrijd kunnen ze een verdediger in slaap sussen door het gevoel te geven dat je ze helemaal in de zak hebt. Ze sjokken wat over het veld en lijken niet al te actief. Maar er komt ieder duel minimaal één moment dat je even niet bij de les bent en ze weg zijn. Ze lopen zó slim uit je rug weg. Dan is het meteen levensgevaarlijk omdat ze erg koelbloedig zijn. Ook koppend zijn ze sterk. Tim vanwege zijn lengte misschien nog wel meer dan Ricky.’
De cijfers bewijzen zijn gelijk. Koppen blijkt volgens een spelersanalyse van InStat (zie kader) zelfs de grootste kwaliteit van Matavz. Hij scoort er 78 punten voor op een schaal van 1 tot 100. Van Wolfswinkel doet het op dat gebied ook niet slecht: 72 punten. In (aanvallende) standaardsituaties – het volgens de statistieken sterkste punt van de Nederlander – zijn de twee spitsen wederom kopieën van elkaar. Twee keer een score van 75.
Tot zover de overeenkomsten. Uit InStats bespiegeling over de laatste twintig gespeelde duels van beide spelers blijkt dat Van Wolfswinkel per wedstrijd beduidend meer goals maakt (0,7 tegen 0,3), accurater passt en zowel meer succesvolle luchtduels als tackles uitvoert. Hoewel het lastig is een Eredivisie-topper vol vertrouwen te vergelijken met een spits die in de Tweede Bundesliga geen vaste waarde is, valt daarnaast op dat Matavz méér assists (1 in de 5 wedstrijden) geeft dan Van Wolfswinkel (1 in 10 duels). Ook zijn percentage sleutelpasses én geslaagde dribbels ligt hoger.
‘Matavz is gewoon een heel complete spits’, zegt Jans die in Groningen tweeënhalf seizoen met de Sloveense goalgetter samenwerkte. ‘Het is een complete speler met een goede motoriek die goed in de diepte weg kan lopen en ook technisch geschoold is waardoor hij aardig mee kan voetballen. Misschien nog wel meer dan Van Wolfswinkel.’
De InStat-gegevens ondersteunen de woorden van Jans. In de Skills-analyse scoort Matavz bijna op alle fronten beter dan Van Wolfswinkel. Zo zou hij niet alleen sterker zijn in koppen, maar ook in onder meer afwerken, dribbelen, schieten van afstand en het geven van sleutelpasses. Dat belooft wat voor Vitesse. Maar Van Hooijdonk bouwt een voorbehoud in.
Hij verwijst naar Van Wolfswinkels tweede goal in de bekerfinale. ‘Daar kapte hij Ron Vlaar uit en schoot de bal in de lange hoek. Knappe individuele actie. Dat zie ik Matavz niet doen. Hij is een echte nummer 9, afhankelijker van de spelers om hem heen. Daarom durf ik ook geen voorspelling te doen voor het aantal doelpunten dat hij gaat maken. Hangt heel erg af van de spelers die om hem heen komen te staan. Terwijl ik bij Ricky door zijn eigen kwaliteit meteen wel durfde te rekenen op tien tot vijftien goals.’
Vitesse-coach Henk Fraser kan zich vinden in de woorden van Jans en Van Hooijdonk. ‘Tim is inderdaad een vrij complete spits. Goed aanspeelbaar, sterk in de afwerking en een prima kopper. Maar hij is niet iemand die zijn eigen kansen creëert. We moeten duidelijke afspraken maken over hoe we hem gaan bereiken. Daarin zullen de middenvelders en buitenspelers heel belangrijk worden.’
3.) De persoonlijkheid
‘If everything go good, yeah.’ Wie Matavz hoort praten in zijn introductiefilmpje op de website van Vitesse waant zich even terug in het tijdperk Merab Jordania. Zijn Engels is afgemeten met een Oostblok-accent. De antwoorden zijn kort. Net als zijn kapsel. Het groezelige baardje om zijn mond geeft hem een nóg ontoegankelijker uitstraling. ‘Maar’, zegt Ron Jans, ‘Tim is juist een hartstikke lieve jongen.’
Neemt niet weg dat hij karakterologisch een tegenpool van zijn voorganger lijkt. Van Wolfswinkel keerde vorig seizoen terug bij de club waar hij de jeugdopleiding doorliep. ‘Nederlandse jongen, vanaf het begin gangmaker in de kleedkamer. Hij nam de anderen op sleeptouw’, weet Kruiswijk. ‘Tim heeft meer tijd nodig om te wennen en zich aan te passen. Hij verstaat het Nederlands wel na zijn tijd bij PSV en Groningen, maar praten vindt hij nog lastig. Hij is ook in de war met het Duits dat-ie bij zijn laatste clubs veel hoorde.’
Vitesse doet er goed aan om Matavz zich snel thuis te laten voelen. Dat kostte de Sloveen die op achttienjarige leeftijd voor het eerst naar Nederland kwam bij Groningen veel tijd. Jans: ‘Tim heeft een poos nodig gehad om te wennen aan het leven in een ander land en aan het voor zichzelf zorgen. Dat duurde bijna twee jaar. Maar boem: toen was hij er ook ineens en begon het voetballend ontzettend goed te lopen.’
Die eerste schreden van Matavz in Nederland zijn alweer tien jaar geleden. En hoewel hij in de spelersgroep vooralsnog niet zo’n voortrekkersrol vervult als Van Wolfswinkel ziet trainer Fraser wel degelijk overeenkomsten tussen de twee spitsen. ‘Ze kunnen omgaan met tegenslag’, verwijst hij naar mislukte buitenlandse avonturen van de twee. ‘Maar ze branden van de motivatie om zichzelf weer op de kaart te zetten. Dat zag ik bij Ricky en die drive herken ik ook bij Matavz.’ Een goed voorteken. ‘Ook omdat een spits in de Eredivisie toch op wat minder weerstand stuit dan in andere landen.’
Op het trainingsveld in Oostenrijk zag Fraser afgelopen week nog een andere karaktertrek van Matavz die hem aan Van Wolfswinkel deed denken. ‘Ze zijn allebei super cool. Viel me meteen op bij een afwerkoefening. We hadden veel jonge talenten mee en die schieten op zo’n moment vaak te gehaast en te hard. Tim straalde net als Ricky veel rust uit. Hij ramt niet blind, maar plaatst de ballen. Acht van de tien vlogen er binnen de palen. Daaraan merk je dat zo’n jongen een spits van een bepaald niveau was. Of is. En misschien nog wel meer kan worden.’
4.) Eindoordeel
‘De erfenis van Ricky van Wolfswinkel weegt niet zwaar. Hij heeft bij Vitesse een heel goede prestatie neergelegd. Maar ik laat me daardoor geen druk opleggen.’ Matavz zei het écht in De Gelderlander vlak na zijn presentatie in Arnhem. Aan de Rijn hopen ze dat de Sloveen zijn voorganger evenaart. ‘Maar Ricky heeft een ongekend topjaar gehad. Twintig competitiegoals maken en de bekerfinale beslissen is niet normaal voor een Vitesse-spits’, vindt Pierre van Hooijdonk. ‘Het zou oneerlijk zijn Matavz langs die meetlat te leggen.’
Volgens voormalig leermeester Jans moet Matavz tijd worden gegund. ‘Na een periode weinig spelen en scoren zal hij een poosje nodig hebben aan zijn vertrouwen en fysiek te werken. Tim heeft zijn beste periode in Groningen gehad en dat is alweer een tijd geleden. Maar min of meer hetzelfde gold voor Van Wolfswinkel. Matavz heeft wel kwaliteit. Deze stap zou voor hem en Vitesse heel mooi kunnen uitpakken.’
Tim zal even tijd nodig hebben om zijn draai te vinden
Wat heet. Op de schaal van Van Wolfswinkel scoort de Sloveen prima. De carrières vóór Vitesse lopen haast synchroon. En waar Van Wolfswinkel vorig seizoen bewees alle kwaliteiten te hebben om te slagen bij een rentree in de Eredivisie zou Matavz gelet op zijn InStat-analyse nóg completer moeten zijn. Met dát verschil dat Vitesse er wel werk van moet maken om de Sloveen optimaal te laten renderen. Zowel door een goede afstemming binnen dé lijnen als daarbuiten, waar Matavz meer dan kind van de club Van Wolfswinkel geholpen zal moeten worden om zijn draai te vinden.
‘Tim is een tijdje weggeweest en zal even nodig hebben om zijn draai te vinden’, besluit ook Kruiswijk. ‘Ricky kwam ook pas later op gang. Hopelijk spreken we elkaar volgend jaar weer over de Matavz-meetlat. Dan is hij net zo’n succes geworden als Van Wolfswinkel.’
