VI Actueel: Ommezwaai

De sportieve revolutie van Vitesse is in een volgende fase beland. Het geld rolt, spelers komen af en aan. Keerzijde van het proces is de toenemende kritiek. Met maakt de clubidentiteit steeds meer plaats voor die van een handelshuis.

Even keek hij het vol verbazing aan, maar toen Ted van Leeuwen vorige week mensen met een kinderwagen over het trainingsveld van Vitesse in Belek zag wandelen, en wat supporters op datzelfde gras met een bal de lat probeerden te raken, vond hij het genoeg. Ooit, toen Vitesse nog Vitesse was, kon alles in Arnhem. De ietwat kolderieke identiteit stond symbool voor die van openheid en transparantie. Het mistroostige De Slenk had meer weg van een clubhuis van de scouting dan van een trainingscomplex. Niemand hoefde nieuws te lekken; dat deden de krakende muren en deuren wel.

Maar sinds de komst van Merab Jordania naar Arnhem streeft de club naar het ultieme topsportklimaat. Spelers en pers ontmoeten elkaar alleen nog op afgesproken tijdstippen, de regie vanuit de club is strak en de focus staat volledig op het voetbal. 'Soms moet je de touwtjes even aantrekken, en daarom is het nu voorbij met de laagdrempeligheid' aldus Van Leeuwen, technisch directeur en sportief uithangbord van Vitesse. 'Iedereen doet zijn werk, maar onze spelers moeten zich kunnen focussen. Zeker in een trainingskamp.'

Die focus lijkt inderdaad, meer dan ooit, noodzakelijk. Je moet nu als Vitesse-speler bijna zo stoïcijns als een robot zijn, om mee te kunnen deinen in het golfslagbad dat de Arnhemse club in de winterstop is. Na zijn coup in augustus, toen hij het aandelenpakket van Maasbert Schouten kocht, had lordania beperkte speeltijd om de selectie op te waarderen. De zoektocht naar directe versterkingen deed wat geforceerd aan en, getuige het vertrek van Laryea Kingston en de ontevredenheid over Nacer Barazite, was lang niet elke nieuweling een succes.

Nu, een krap half jaar later, haalt de Georgiër die achterstand in volle vaart in. Geen trainingskamp aan de Turkse Rivièra was de afgelopen weken zo'n trekpleister als dat van Vitesse. Negen talenten uit het Oostblok draafden op om hun kunsten te laten beoordelen. Een veredelde Voice of Holland, maar dan op een voetbalveld.

Niet alleen bij de buitenwereld is de verbazing groot. De ommezwaai is voor veel - vooral Nederlandse - spelers moeilijk. In de laatste weken voor de winterstop zorgde het weinig consistente beleid van trainer Albert Ferrer al voor twijfels. Zo stond Julian Jenner tegen De Graafschap in de basis en zat hij een week later tegen FC Groningen op de tribune.

Waar de Nederlandse spelers het lang voor het zeggen hadden binnen de spelersgroep, neemt de buitenlandse invloed toe. 'Om heel eerlijk te zijn, ik ben nooit een fan van trainingskampen geweest' zegt Rogier Molhoek. 'Maar deze keer is het allemaal wel heel erg kil. Natuurlijk heeft dat te maken met veranderende verhoudingen. Iedereen twijfelt en iedereen zoekt. De structuur in de groep moet nog groeien.' Tweeënhalf jaar geleden kwam Molhoek als sterk-maker naar Vitesse. Inmiddels is de middenvelder, na zijn langdurige blessure, hooguit in beeld als wisselspeler. 'Nee, ik denk niet dat mijn toekomst bij Vitesse ligt.' En met de waarschijnlijke komst van rechtsbuiten Haruna Babangida is het zicht op een basisplaats bovendien ook voor Jenner een stuk minder groot geworden.

De kritiek dat met de komst van het geld de identiteit is verdwenen, wordt door velen gedeeld. Van Leeuwen kan, zo zegt hij zelf, weinig met de toon van het commentaar. 'Wat spelers zeggen, dat neem ik voor kennisgeving aan. Ik neem aan dat ze begrijpen hoe het gaat. Dit is nu eenmaal topsport, waarin de besten overleven. Toen Molhoek naar Vitesse kwam, heeft iemand anders zijn plaats moeten afstaan. Het is aan hem te bepalen hoe dat nu gaat.'

De td ergert zich meer aan het commenentaar vanuit de buitenwereld. 'Of het jaloezie is, dat weet ik niet, maar iedereen heeft het over Vitesse. Dat schijnt bij Nederland te horen. Bijzondere gevallen worden moeilijk geaccepteerd. De typische Nederlandse praatcultuur gaat ook nu op, altijd maar over iemand of iets anders roddelen, het liefst op een weinig positieve manier.' Van Leeuwen laat zich niet afleiden door de kritiek. 'Het gaat allemaal op een geringschattende toon. Maar wij doen dit vol overtuiging, en denken dat dit de beste methode is. Of dat succesvol zal zijn, moet blijken, maar dat is met alles wat je doet.'

De eerste maanden na de machtswisseling brachten niet wat Jordania hoopte. Onder trainer Ferrer pakte Vitesse vijf punten uit vijf competitieduels, en daarmee deed de Spanjaard het niet veel beter dan de ontslagen Theo Bos (acht uit negen). Het degradatiegevaar is nog altijd groter dan de kans om het linkerrijtje te halen. Van Leeuwen is echter meer dan ooit overtuigd van de weg die Vitesse is ingeslagen. 'Natuurlijk kost het tijd. De hele club staat in de steigers. Als je een heel huis gaat verbouwen, is het ook overal rommelig. En we nemen risico's, maar dat is noodzakelijk om het hoogste te bereiken.' Hoewel tot dusverre wonderlijk goed verborgen voor het publiek, de sportieve revolutie draait achter het toneel op volle toeren. Van Leeuwen: 'Het gaat goed, en het gaat sneller dan ik dacht. Er is daadkracht bij alle betrokkenen en het werkt allemaal heel voorspoedig met deze trainers. Vitesse wil naar de top en over de weg die we moeten bewandelen zijn we het volledig eens.'

Ook de technisch directeur, die samen met Jordania inmiddels alle uithoeken van de wereld bezocht op zoek naar nieuwe talenten, weet dat het proces resultaten moet tonen. 'Op dit moment is weinig zichtbaar. We worden erop afgerekend dat we nog geen kampioen zijn. Maar ik denk dat we komende zomer al klaar zijn om de laatste stap te zetten.' En dan lachend: 'Al is natuurlijk alles anders, mochten we over drie maanden alsnog degraderen...'

Naast het zoeken naar directe versterkingen vloeide de meeste energie de voorbije weken naar de voorbereidingen voor het nieuwe trainingscentrum. Het onderkomen van Vitesse op Papendal gaat komend voorjaar op de schop en medio 2012 moeten de Arnhemmers over de beste faciliteiten van de Eredivisie beschikken. 'En misschien zelfs niet alleen de beste van Nederland! zo zei Jordania recent. 'Het belangrijkste in mijn visie om een grote club te worden is dat spelers niet uit een ander land komen, maar uit de eigen jeugd. Het liefst Nederlandse spelers. Dit zal ons grootste succes worden, en in dat proces is een goede trainingsaccommodatie het belangrijkste. Ik hoop dat we ons daarmee straks kunnen spiegelen aan Barcelona.'

De uitspraken van Jordania staan lijnrecht tegenover het beeld dat over Vitesse bestaat. Vorige week lieten de Arnhemmers Wiljan Pluim gratis naar Roda JC vertrekken. Opnieuw een zelf opgeleide speler minder... 'Wij saneren geen Nederlanders weg, maar zoeken naar kwaliteit! pareert Van Leeuwen. 'Het valt extra op, omdat wij altijd een enorm florerende opleiding hebben gehad. Opeens is Vitesse nu een handelshuis, maar wij hebben nog altijd veel meer zelf opgeleide spelers in onze selectie dan de meeste andere clubs in de Eredivisie.' Vitesse weigert zodoende te spreken van een vreemdelingenlegioen.

Ook de aanwezigheid van commerciële belangen bij spelers, zoals die bij de Japanner Michihiro Yasuda, wordt ontkend. 'Het enige waar wij naar kijken is kwaliteit, en of ze tegen een gunstige prijs te halen zijn,' zegt Van Leeuwen, die bij Nederlandse spelers nog vaak tegen barricades oploopt. 'Ze zijn vaak te duur. Niet dat we ze niet kunnen betalen, maar hun prijs-kwaliteitverhou-ding is niet goed. Of je merkt dat ze niet in ons plan geloven. Ach, ik ben ervan overtuigd dat die gedachten wel omslaan. De grootste stappen zijn gezet, we wisten dat er veel voorbereiding nodig was. Als het straks tijd wordt om serieus te gaan oogsten, zal iedereen het resultaat zien.'

De transformatie van het team in een jaar
'Vitesse is Vitesse niet meer', klinkt veelal de kritiek. Clubcultuur is een lastig meetbaar principe, maar een feit is dat er op het veld zeer veel is veranderd. De paleisrevolutie in Gelredome krijgt, een klein half jaar na de overname, meer en meer gestalte in het elftal. Sinds de komst van Merab Jordania haalde Vitesse twaalf nieuwe spelers, Laryea Kingston heeft de club inmiddels alweer verlaten.

Afgelopen winterstop werden tot dusverre vier voetballers aangetrokken. De Japanse verdediger Michihiro Yasuda (23) kwam over van Gamba Osaka, Marti Riverola (19) speelde in de jeugdopleiding van Barcelona. Voor de nodige ervaring tussen de vele talenten haalde Vitesse de 29-jarige Jordi López van Swansea City en - waarschijnlijk - de Nigeriaan Haruna Babangida (28) die voor zijn overgang naar Vitesse voor FSV Mainz 05 speelde.

Opvallend: naar het zich laat aanzien treedt de ploeg van trainer/coach Albert Ferrer komende zaterdag tegen Willem II met elf andere spelers aan dan de ploeg die voorganger Theo Bos vorig jaar op 17 januari tegen NEC het veld op stuurde.

'Zonder deze meneer Jordania had Vitesse een gigantisch probleem gehad'
Hij speelde liefst 295 competitiewedstrijden voor Vitesse, en het is nog maar tweeënhalf jaar geleden dat Edward Sturing als cultuurbewaker naar de Arnhemse club terugkeerde om er na veel problemen, afgelopen augustus, definitief te vertrekken. De man die alle functies binnen Vitesse bekleedde, aanschouwt de gedaanteverwisseling van de club met een dubbel gevoel. 'Zonder deze meneer Jordania had Vitesse een gigantisch probleem gehad, was de kans groot dat het dit seizoen niet eens had kunnen afmaken.

Afgelopen zomer is er een uittocht aan belangrijke spelers geweest, en dat er nu kwaliteit kan worden bijgehaald is voor Vitesse zeker een oplossing. Jaren heeft er in Arnhem structureel iets scheef gezeten. Waarom bijt anders elke trainer zich stuk op de selectie? Meestal gaan de trainers eruit, dat heeft Theo Bos onlangs nog ervaren. Nu houden ze een grote schoonmaak binnen de spelersgroep. Mentaliteit en kwaliteit ontbraken, daar zijn ze nu naar op zoek.' Sturing erkent echter ook de keerzijde van het verhaal. Zo doet het hem pijn dat een zelf opgeleide speler als Wiljan Pluim is vertrokken. 'Ik ben heel blij dat Vitesse nog bestaat, maar de clubcultuur is totaal verdwenen.

Zo'n identiteit wordt bepaald door mensen, en die zijn inmiddels bijna allemaal weg. Laten we eerlijk zijn, de overgang van Monnikenhuize naar Gelredome was natuurlijk al een eerste stap. Nu wordt het allemaal in het extreme doorgetrokken. Heel jammer. Maar als ik moet kiezen tussen deze situatie of het einde van de club, kies ik toch voor wat er nu gebeurt.' Was een middenweg dan geen optie? Sturing: 'Nee. Ze hebben jarenlang de tijd gehad voor die middenweg, maar altijd ging het fout.'

VI magazine week 3