Vitesse is koning balbezit, en nog gevaarlijk ook

Het is een half jaar na zijn aanstelling bij Bayern München als trainer Pep Guardiola in zijn kantoor een krantenkop leest die hem niet bevalt.

Het is een citaat van Lothar Matthäus. De Duitse recordinternational toont zich in dagblad Bild onder de indruk van het heersende positiespel van zijn oude club: ‘Tiki-taka heeft Beieren bereikt.’ Guardiola scant de koeienletters en gooit de krant in de prullenbak. Dan zegt hij: „Ik haat tiki-taka en dat zal altijd zo blijven. Tiki-taka is een berg bullshit. Het betekent de bal spelen omwille van het spelen, zonder agressie of doel – het is helemaal niks. Ik wil niet dat mijn fantastische spelers zich met dat soort onzin inlaten.”

De woorden werden opgetekend door een Spaanse journalist in het boek Herr Pep. En niet één keer. Guardiola bleef maar herhalen wat hij hiermee wilde zeggen: dat balbezit alleen niet zaligmakend is. Vanuit balbezit gevaar creëren, dat is waar het om draait.

In de eredivisie is dat ook het credo van Peter Bosz. Hij is trainer van Vitesse, de ploeg die in Nederland misschien wel het dichtst komt bij het dominante, aanvallende voetbal van Bayern München. Ook zijn ploeg heeft de bal vaker wel dan niet (gemiddeld 56 procent van de speeltijd) en speelt een soort voetbal dat zich in één woord laat samenvatten: sexy.

Wereldvoetbal

Oud-prof Ruud Geels smulde van het spel bij de wedstrijd tussen PEC Zwolle en Vitesse van gistermiddag. „Wat een wereldvoetbal”, concludeerde de voormalige aanvaller, die cijfers gaf voor De Telegraaf. Hij zag hoe Vitesse Zwolle omver blies met een balbezitpercentage van 59 procent. Met een Engelse spelverdeler die elk gaatje opmerkt (Lewis Baker), handige pingelaars in de voorhoede (Valeri Qazaishvili) en stevige verdedigers die zich ook in aanvallend opzicht uitstekend manifesteren (Kevin Diks). Eindstand: 1-5.

Toch was dit niet het spelverloop dat voor de hand lag. Althans, op basis van de stand in de eredivisie. Vitesse is koning balbezit, maar stond een plek lager dan PEC, dat juist andersom opviel: PEC stond vijfde, maar is met gemiddeld 41 procent per duel de club die de bal het minste heeft in de eredivisie. Trainer Ron Jans: „Maar volgens mij stonden we wel in de topdrie van meeste doelpogingen.”

Hij sluit zich in andere bewoordingen aan bij Guardiola: balbezit alleen zegt niks. Zoals ook is gebleken tijdens de mislukte kwalificatiereeks van het Nederlands elftal voor het EK. Gemiddeld had Oranje de bal liefst 65 procent van de speeltijd in bezit, waarmee het alleen Spanje en Duitsland voor zich moest dulden met beide 67 procent. Toch gaat Nederland niet naar het EK.

Gevaarloos positiespel

Hoe dat kan? Omdat Oranje volstrekt ongevaarlijk balbezit heeft. Waar Duitsland en Spanje de bal hebben omdat ze daadwerkelijk sterker zijn dan de opponent, scoort het Nederlands elftal een hoog percentage omdat het de bal vooral rondspeelt op bijvoorbeeld de eigen helft, waardoor tegenstanders Oranje laten begaan. Alsof de vijand aan de overkant van de rivier staat, maar niet bij machte is de oversteek te maken. Huub Stevens, oud-trainer van onder meer PSV en Schalke 04, zei daar vorige week over: „Het is allemaal leuk en aardig, die Hollandse School, maar we hebben er nog nooit een WK mee gewonnen.” Het is hetzelfde wat buitenlandse coaches tegen Nederlandse collega’s zeggen: goed positiespel moet geen doel zijn, maar een middel.

Vitesse heeft het in dat opzicht een stuk beter voor elkaar dan Oranje. Die ploeg is wél gevaarlijk. Trainer Bosz streeft ultieme dominantie na en zou de bal het liefst 80 tot 90 procent van de tijd in bezit hebben, zei hij onlangs. Zijn visie is als volgt: wie veertig minuten balbezit heeft, moet er de andere vijftig minuten achteraan jagen. Maar wie tachtig minuten de bal heeft, hoeft nog maar tien minuten achter de bal aan. Johan Cruijff zei het simpeler: „Als je op balbezit speelt, hoef je niet te verdedigen, want er is maar één bal.”

De club die vorig jaar ook al het hoogste balbezitpercentage scoorde, speelt negentig minuten volle kracht vooruit. Bosz hanteert daarvoor de vijf-secondenregel. Binnen vijf seconden moeten zijn spelers een verloren bal heroveren. Bij FC Barcelona is die regel er ook, maar moet het binnen drie seconden.

Bij PEC Zwolle zijn ze nog niet toe aan zo’n regel. Aanvoerder Bram van Polen: „Ik zou de bal ook wel vaker willen hebben.”
 

NRC / Foto’s SV