Merchandise
Wilfried Bony, topscorer en fenomeen van Vitesse
Wilfried Bony of Lacina Traoré. Het is half december 2010 als Ted van Leeuwen, de technisch directeur van Vitesse, hoog overleg voert met clubeigenaar Merab Jordania en diens rechterhand Erwin Kasakowski. De twee exotische spitsen zijn het onderwerp van gesprek. Beiden spelend in Oost-Europa en veelvuldig genoteerd in de scoutingboekjes. Traoré is het pareltje van CFR Cluj uit Roemenië en heeft een paar weken eerder indruk gemaakt in het Champions League-duel bij AS Roma.
Vitesse zet zijn kwaliteiten nauwkeurig af tegenover die van ene Wilfried Bony. Spits van Sparta Praag en al meermalen door Van Leeuwen bekeken in de Tsjechische hoofdstad. Het moeilijke afwegen is begonnen in Arnhem en uiteindelijk geeft geld de doorslag. Cluj beseft dat scoren in de Champions League de marktwaarde van een speler verhoogt en vraagt een kleine zes miljoen euro voor Traoré, tegenover de vier miljoen die Sparta Praag voor Bony wil ontvangen. Twee spitsen met dezelfde kernaspecten: Afrikaanse roots, gemak-kelijk scorend en een opmerkelijke combinatie van kracht en techniek. De keuze is gemaakt. Vitesse onderhandelt wekenlang met Sparta Praag en is een maand later, enkele dagen voor het sluiten van de transfermarkt, een nieuwe spits rijker: Wilfried Guemland Bony.
Powerstriker
Traoré is momenteel de topscorer van FC Anzhi, de Russische club van trainer Guus Hiddink. Bony schittert wekelijks bij Vitesse. ‘Als we voor beide spelers hetzelfde bedrag hadden moeten betalen, hadden we waarschijnlijk voor Traoré gekozen! zegt Ted van Leeuwen. De td stond aan de basis van de komst van de Ivoriaan naar Arnhem. Waar hij in het verleden op tochtige bijveldjes het talent van spelers als Nacer Chadli en Dries Mertens herkende, was dat bij Bony minder lastig. ‘Je ogen blijven altijd bij iets moois haken, dat was bij Bony zeker het geval. De Europa League is voor ons een aantrekkelijke competitie om spelers te bekijken en clubs als Sparta Praag bevinden zich in een vijver die voor ons interessant is. Zo zijn we bij Bony terechtgekomen en in hem zagen we kwaliteiten die in de Eredivisie onbekend zijn.’
De ingrediënten in het spel van de spits zijn uitzonderlijk. De spiermassa van de Ivoriaan was vanaf het eerste moment zichtbaar en zorgt ervoor dat verdedigers angst voor hem hebben. Van Leeuwen tovert een allesomvattend begrip tevoorschijn. ‘Nederland is niet het land van de powerstrikers. Het is ook niet iets wat je zomaar even aanleert, je wordt ermee geboren. Bony is een powerstriker van ongekende klasse, zo’n speler hebben we in Nederland nooit eerder gezien. Cees van Kooten had het een beetje in zich, misschien Dick Nanninga, maar dan houdt het wel op.’
Toch is het niet alleen de kracht die van Bony de meest gewilde spits van de Eredivisie heeft gemaakt. Hij is altijd baas over de bal, houdt overzicht in zijn spel en heeft een goed schot. Juist in dat laatste onderscheidt hij zich van veel conti-nentgenoten. ‘Veel Afrikaanse spelers hebben een aparte trap, ongecontroleerd vaak,’ vervolgt Van Leeuwen. ‘Als ze op doel schieten, kunnen er meestal twee dingen gebeuren: óf de bal vliegt de kruising in, óf hij eindigt op de parkeerplaats achter het stadion. Vroeger bij Ajax was Sunday Oliseh daar een goed voorbeeld van. Bij Bony is dat anders, hij kan vanuit alle hoeken en standen met een goede traptechniek op doel schieten.’
De basis van die kwaliteit ligt volgens de topschutter zelf in zijn jeugd. Bony werd geboren en groeide op in Bingerville, een voorstad van de toenmalige Ivoriaanse hoofdstad Abidjan, met ruim negentigduizend inwoners en gelegen aan het Ébrié Lagoon, een langgerekt meer. Het straatbeeld bestaat er voornamelijk uit koloniale gebouwen en voetballende kinderen.
‘Bingerville heeft een natuurrijke omgeving! begint Bony, terwijl hij zichtbaar zijn jeugdherinneringen oproept. ‘Overal spelende kinderen, overal wordt gevoetbald. Anders dan hier, onvergelijkbaar ook. Gras was er nauwelijks, we speelden op zandveld- jes, met allerlei kuilen en gaten erin. Op blote voeten en vaak met een versleten bal. Maar niemand hoorde je klagen. Voetballen in de buitenlucht, als kind had je helemaal niets anders nodig.’ De goede traptechniek werd dus blootvoets ontwikkeld. Volgens Bony had die speelstijl meer voordelen. ‘Pas op mijn dertiende ben ik bij een club gaan spelen en heb ik voor het eerst met voetbalschoenen aan gespeeld. Dat was gigantisch wennen, het liefst deed ik die schoenen direct weer uit. Met blote voeten heb je meer grip op de bal, vooral het dribbelen gaat veel makkelijker, maar ook het schieten heb ik op die manier ontwikkeld.’
Die ontwikkeling kreeg een boost toen Bony op zijn dertiende deel ging uitmaken van de voetbalacademie van Maracana Bingerville. Een kleine voetbalschool, die hij twee jaar later inruilde voor de voetbalacademie van Cyrille Domoraud, een van de eerste profvoetballers uit Ivoorkust die doorbraken in Europa. Domoraud speelde onder meer voor Olympique Marseille, AS Monaco en Internazionale. Het leven van Bony speelde zich vanaf die tijd voornamelijk af in Abidjan, de metropool met een kleine drie miljoen inwoners.
De grootste talenten van de stad werden opgepikt door de roemruchte jeugdopleiding van ASEC Mimosas. De grootmacht bracht onder anderen de broertjes Kolo en Yaya Touré, Salomon Kalou, Didier Zokora en Emmanuel Eboué voort. Bony werd echter in die tijd niet opgemerkt en bewandelde zijn eigen route. Bij de kleine club Issia Wazi tekende de spits op zijn achttiende zijn eerste profcontract, debuteerde hij op het hoogste niveau en veroverde hij in dat seizoen direct de nationale beker.
‘Ivoorkust heeft zó veel talent, als jonge speler moet je geluk hebben dat jij die ene kans krijgt. Eigenlijk is talent alléén niet voldoende, het draait ook om doorzettingsvermogen. Ieder kind in Ivoorkust wil profvoetballer worden in Europa, maar slechts een heel klein groepje krijgt uiteindelijk die mogelijkheid. Ik besef dat ik het met mijn spel en mentaliteit heb afgedwongen.’
Territorium
Behalve het doorzettingsvermogen werd in Europa ook zijn torinstinct verder ontwikkeld. Met hulp van een vast ritueel. Er gaat nog altijd geen wedstrijd voorbij of Bony heeft voor de aftrap zijn werkgebied verkend. Als een jachtluipaard dat zijn territorium afbakent, sluipt de Ivoriaan wekelijks ruim een uur voor de aftrap over het veld. Waar menig medespeler dan met een programmaboekje in handen bij de zijlijn halt houdt, inspecteert de aanvaller nauwkeurig de grasmat. Hij telt zijn passen uit en zoekt naar herkenningspunten in het stadion. Alles met als doel zijn werkgebied tot in detail onder controle te krijgen.
Als de scheidsrechter ruim een uur later voor de eerste keer fluit, druipt het ontspannen gevoel van Bony af. Waar hij ook voetbalt, de spits voelt zich op zijn gemak om genadeloos toe te slaan. ‘Het is pure awareness’, legt Van Leeuwen uit. ‘Optimaal bewustzijn, in het Nederlands is er niet echt een goed begrip voor. Het past bij een absolute topspits, bij een killer. Klaas-Jan Huntelaar deed en doet dat ook altijd. Voordat de wedstrijd begint je hele omgeving eigen maken, oriëntatie-punten ontdekken, zodat je direct kunt toeslaan.’
Het is een van die opvallende eigenschappen van Bony. Sinds de Ivoriaan eind januari 2011 in Arnhem neerstreek, kiest hij doelbewust zijn eigen pad. ‘Eigenzinnig, zelfbewust, maar zeker niet arrogant! omschrijven Guram Kashia en Marco van Ginkel hun scorende teamgenoot. De Georgische aanvoerder en het grote Gelderse talent zagen Bony bij Vitesse binnenkomen en zichzelf ontwikkelen.
‘Toch heeft hij bepaalde gewoontes altijd gehouden! vervolgt Van Ginkel. ‘Zoals zijn kleding, soms met allerlei felle kleurencombinaties of zijn Afrikaanse muziek. Altijd in de bus naar uitwedstrijden luistert hij naar dezelfde mix uit zijn vaderland.’ Zijn liefde voor de muziekstijl Zouglou laat Bony duidelijk blijken. Behalve het genieten van de Afrikaanse klanken met een moderne beat eronder, zorgt het ook nog voor liefdevolle gedach-ten aan zijn roots. Als ik naar Zouglou luister en mijn ogen sluit, waan ik me voor even terug in Ivoorkust,’ vertelt Bony. ‘Elke dag 35 graden, altijd lekker buiten, en familie en vrienden om me heen. Het geeft me rust en kracht om door te gaan en alles uit mezelf te halen. Ooit zal ik daar weer zijn, thuis in mijn vertrouwde omgeving. Maar tot die tijd wil ik beter worden en de top bereiken.’
In Nederland zijn er maar een paar voetballers die de gevoelens van Bony op exacte waarde kunnen inschatten. Een van hen is zijn landgenoot en vriend Sekou Cissé. De aanvaller van Feyenoord, die in zijn jeugd wél deel uitmaakte van de opleiding van ASEC Mimosas, heeft dagelijks contact met de Vitesse-spits. ‘We bellen veel, sowieso voor en na elke wedstrijd; zegt Cissé. ‘Vooral in het begin heb ik Bony met allerlei dingen geholpen. Ik ken de Nederlandse cultuur, spreek de taal, en heb hem wat wegwijs kunnen maken. Niet dat het heel erg nodig was. Bony weet wat hij wil en onze gedachten zijn hetzelfde. Iii Nederland kennen mensen dat niet, maar voor ons is het heel simpel: tot ons 35ste staat alles in het teken van voetbal en geld verdienen. We moeten onze familie trots maken en ervoor zorgen dat zij niets tekortkomen. Ik ben heel blij voor Bony, met elk doelpunt is hij weer een stap dichter bij de top. Veel mensen zien zijn kracht, maar daar werkt hij hard voor. Hij is beresterk en topfit.’
Broodvoetballer
Zo veel mogelijk geld verdienen, zodat je het thuisfront kunt onderhouden. De opvatting geldt voor menig Afrikaans voetballer en gaat zeker ook voor Bony op. Toch had het krachtmens in zijn jeugd niets te klagen. ‘Mijn ouders hebben me alles gegeven wat ik nodig had; schetst hij. ‘We hadden altijd te eten en dat is al een sterke basis in Afrika.’ Vader Bony was werkzaam als hoogleraar in Bingerville, moeder als secretaresse. Naar eigen zeggen kreeg hij een liefdevolle opvoeding, waarbij Bony zich alleen één heftige confrontatie kan herinneren. ‘Dat was het moment waarop ik op mijn vijftiende zei dat ik ging stoppen met school. Ik kwam in de voetbalacademie in Abidjan terecht en wilde mijn droom najagen en profvoetballer worden. Mijn ouders waren op dat moment heel boos op me. Maar hoezeer ze ook tegen me zeiden dat het geen goede beslissing was, mijn keuze stond vast. Ik moest en zou het halen als voetballer.’
Die rechtlijnigheid is nog altijd terug te zien in zijn karakter. Als Bony iets wil, dan gebeurt het ook. Zowel op als buiten het veld. Toch bracht zijn keuze op vroege leeftijd wel de nodige druk met zich mee. Opgeven was geen optie meer. ‘Dat is het ook nooit geweest. Ik weet waarvoor ik alles doe. Met mijn spel wil ik mensen in Ivoorkust trots maken en mijn familie helpen een mooier leven te krijgen.’ Een gedachte die dagelijks merkbaar is.
Vorige maand werd de laatste steen gelegd van het nieuwe huis van zijn ouders, volledig gefinancierd door de voetballende zoon in Nederland, maar dat niet alleen. Met grote regelmaat stuurt Bony voetbalspullen naar Bingerville. Veel kinderen lopen daar nu met Vitesse- shirts met de naam van hun held achterop te voetballen op de veldjes waar Bony groot werd. Maar zijn behulpzame kant is ook in Arnhem al meermalen opgevallen. Als de spits een jeugdspeler van Vitesse ziet sjouwen met spullen, stopt hij geregeld langs de weg om hem een lift te geven. ‘Hij vindt het niet leuk met zijn hulp te koop te lopen; beaamt Van Leeuwen. ‘Ik hoor weieens dat hij arrogant overkomt, maar hij is het tegenovergestelde. Hij is alleen een helper in stilte.’
‘Ajax heeft een grote fout gemaakt’
Wilfried Bony laat zich bijstaan door de Ivoriaanse zaakwaarnemer Francis Kacou. Een vertrouweling die hij al sinds zijn jeugd kent. Kacou is duidelijk als de toekomst van Bony ter sprake komt. ‘De kans is heel groot dat Wilfried komende winter bij Vitesse vertrekt’, aldus de begeleider. ‘Hij is toe aan een nieuwe uitdaging. Er is interesse uit Turkije, Frankrijk, Rusland, Engeland en Duitsland. We wachten de aanbiedingen af en zullen voor de beste optie gaan.
Het belangrijkste is dat Bony komend seizoen in de Champions League uitkomt. Hij zal ook op dat niveau overtuigen.’ Kacou bracht Bony naar Sparta Praag, waar de spits helemaal opbloeide. ‘Nog altijd praten ze in Tsjechië over hem. Destijds wilden ze van Bony een Tsjech maken, zodat hij de nieuwe leider kon worden van de nationale ploeg. Dat zag hij niet zitten, want Ivoorkust is zijn land. Daar staat hij nu in de basis samen met spelers van Chelsea, Manchester City en Galatasaray. Dat wil hij ook.’
Na het begin in Europa bij Sparta Praag, ging Kacou met de aanvaller verder de markt op. ‘Ik heb twee jaar geleden Ajax getipt om naar Bony te komen kijken. Hij was destijds de beste spits van de Europa League. Maar Ajax vond het niet nodig. Ze hadden hem voor drie miljoen euro kunnen ophalen, en nu wordt er gesproken over bedragen van twintig miljoen. Ajax heeft een grote fout gemaakt.’
